Ədliyyə fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi diqqət mərkəzindədir

Fevralın 19-da ədliyyə naziri Fikrət Məmmədovun sədrliyi ilə geniş müşavirə keçirilmişdir.

Nazirliyin struktur qurumlarının rəhbərlərinin, regional və yerli ədliyyə orqanlarının məsul əməkdaşlarının, QHT və KİV nümayəndələrinin iştirak etdiyi iclasda ümummilli lider Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi inkişaf strategiyasının dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi, ölkəmizin son illər sürətli sosial-iqtisadi tərəqqisi, əhalinin rifahının günbəgün yaxşılaşması, respublikamızın beynəlxalq imicinin daha da yüksəlməsi qeyd olunmuş, 2013-cü ilin ən mühüm siyasi hadisəsi olan prezident seçkilərində cənab İlham Əliyevin böyük vətəndaş həmrəyliyi ilə inamlı qələbə qazanaraq yenidən ölkə prezidenti seçilməsi ilə xalqımızın davamlı inkişafa təminat əldə etdiyi vurğulanmışdır.

Müşavirədə ədliyyə orqanları tərəfindən görülmüş işlər və qarşıda duran vəzifələr müzakirə olunmuşdur.

Azərbaycan ədliyyəsinin ötən ildəki fəaliyyətinə toxunularaq bildirilmişdir ki, ölkə Prezidentinin ədliyyə sisteminə yüksək diqqət və qayğısı nəticəsində nazirliyin funksiya və səlahiyyətləri genişləndirilmiş, infrastruktur müasirləşdirilmiş, ədliyyə işçilərinin və hakimlərin sosial müdafiəsi gücləndirilmişdir.

2013-cü ildə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən respublikamızda geniş qanunyaradıcı fəaliyyətdə aktiv iştirak edilmiş, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin elektron variantının (huquqiaktlar.gov.az) və milli qanunvericiliyin elektron bazasının (e-qanun.az) ictimaiyyət üçün açıqlığı təmin edilmiş, qanunvericilik bazalarına vətəndaşlar tərəfindən 160 minə yaxın başçəkmə olmuşdur.

Ölkə başçısının dövlət qurumları tərəfindən insanlara layiqli xidmət göstərilməsi, vətəndaşların müraciətlərinə qayğı və həssaslıqla yanaşılması, bu zaman ədalət prinsipinin tam təmin olunması ilə bağlı tapşırıqları Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən daim diqqətdə saxlanılaraq, müasir İKT-lər və elektron xidmətlər geniş tətbiq olunmaqla vətəndaşların qəbulu, onların ərizə və şikayətlərinin baxılaraq həll olunması üçün müvafiq tədbirlər görülmüş, o cümlədən nazirliyin rəhbərliyi tərəfindən 9 bölgədən 850-ə qədər vətəndaş qəbul edilərək onların müraciətləri diqqətlə dinlənilmiş və qaldırılan məsələlərin bir qismi yerindəcə, digərləri isə təxirəsalınmadan araşdırılaraq həll olunmuşdur.

Respublikamızın sürətli sosial-iqtisadi yüksəlişi, əhalinin həyat şəraitinin xeyli yaxşılaşması mülki hüquq münasibətlərindən irəli gələn məsələlərin həlli üçün də geniş imkanlar yaratmış, demoqrafik inkişafa ciddi təsir göstərmişdir. Belə ki, 2013-cü ildə notariat orqanlarında rəsmiləşdirilən notariat hərəkətlərinin sayı 3,5 milyonu ötmüş, vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının dövlət qeydiyyatı üzrə artım müşahidə olunmuş, doğumun sayı 174 minə, nikahın sayı isə 87 minə çatmışdır.

Xüsusi notariat institutunun tətbiqinin genişləndirilməsi üzrə tədbirlər davam etdirilmiş və artıq ölkədə fəaliyyət göstərən notariat korpusunun yarıdan çoxunu xüsusi notariuslar təşkil edir. Bu sahədə islahatlar həmçinin gənclərin məşğulluğuna öz müsbət təsirini göstərmiş, yüzlərlə gənc mütəxəssis notariat orqanlarında işlə təmin olunmuşlar.

Eyni zamanda, ölkə Prezidentinin təşəbbüsü ilə yaradılmış və Azərbaycanın brendi olan "ASAN xidmət" mərkəzlərində müxtəlif mühüm xidmətlər göstərən ədliyyə orqanlarının fəaliyyəti daha da təkmilləşdirilmiş, o cümlədən ədliyyə işçiləri etik kurslara, vətəndaşları qarşılama, dinləmə və izah etmə bacarıqlarını inkişaf etdirən treyninqlərə cəlb olunmuşlar.

Vətəndaş cəmiyyətinin inkişafında mühüm rol oynayan qeyri-hökumət təşkilatlarının sayının artması ötən ildə də davam etmiş, 135 qeyri-kommersiya qurumu dövlət qeydiyyatına alınmış, 138 mətbu nəşr uçota götürülmüşdür. Hazırda ölkədə qeyri-kommersiya təşkilatlarının sayı 3.900-ü ötmüş, KİV-lərin sayı isə 4.900-ə çatmışdır. Həmçinin, 67,2 milyon manat məbləği əhatə edən 1800-dən çox qrant müqaviləsi qeydiyyata alınmışdır. Respublikamızda vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına verilən diqqətin nəticəsidir ki, ölkəmizin daxilində verilmiş qrantların məbləği xaricdən alınan qrantlardan təxminən iki dəfə çox olmuşdur.

Eyni zamanda, QHT-lərə dövlət dəstəyinin artırılması üzrə görülən işlər davam olunaraq ölkə başçısının "Qeyri-hökumət təşkilatlarına elektron xidmətlərin göstərilməsinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" 20 noyabr 2013-cü ilə tarixli Fərmanına uyğun olaraq "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin yaradılması ilə bağlı zəruri işlər görülmüş və yaxın zamanlarda onun istifadəyə verilməsi planlaşdırılır.

Məhkəmə fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi üzrə görülən məqsədyönlü tədbirlərin cəmiyyətdə məhkəmələrə inamın artmasına, ədalət mühakiməsinə çatımlılığına, vətəndaşların hüquqlarının məhkəmələrdə müdafiəsinə müsbət təsirinin nəticəsidir ki, baxılan işlərin sayı xeyli artmış, bu da icra işlərinin sayının çoxalmasına səbəb olmuşdur. Belə ki, 2013-cü ildə icra işlərinin sayı ötən illə müqayisədə 24% artaraq 205 mini ötmüş, onlardan 75%-nin icrası təmin edilmiş, hüquqi və fiziki şəxslərə 110 milyon manata yaxın vəsaitin ödətdirilmişdir. Qərarların icrasına maneçilik törədən və icradan qərəzli şəkildə yayınan, icra məmurlarının qanuni tələblərini yerinə yetirməyən 2.400 nəfər inzibati məsuliyyətə cəlb olunmuş, 305 nəfər barəsində cinayət işi başlanmış, 2640 borclunun ölkədən getmək hüququ məhdudlaşdırılmışdır.

Həmçinin, borclunun ölkədən getmək hüququnun məhdudlaşdırması mexanizmi xeyli təkmilləşdirilərək nazirliyin internet saytında yeni elektron xidmət istifadəyə verilmiş və hər bir kəs sayta daxil olub özü ilə bağlı qadağanın olub-olmamasını öyrənə bilər.

Ötən il inzibati nəzarət qaydasında baxılmış bələdiyyə aktlarının sayı 14 faiz artaraq 60 minə yaxın olmuş və 2.500-ə yaxın akt nazirliyin təklifləri əsasında dəyişdirilmiş və ya ləğv edilmişdir. Pozuntulara yol verən 364 bələdiyyə sədri intizam məsuliyyətinə cəlb olunmuş, cinayət xarakterli faktlarla bağlı 25 material prokurorluğa göndərilmişdir.

2013-cü ildə məhkəmə ekspertizası sahəsində nazirliyə 42 ekspert ixtisası üzrə 23 minə yaxın iş daxil olmuş, ekspertlər 263 minə yaxın suala cavab verməklə qaldırılmış məsələlərin 99,8%-ni həll etmişlər. Bundan başqa Avropa Məhkəmə Ekspertizası İnstitutları Birliyinə üzv qəbul olunmuş Azərbaycanın Məhkəmə Ekspertizası Mərkəzi apardığı ekspertiza növlərindən 4-ü beynəlxalq standartlara cavab verməsi ilə bağlı müvafiq sertifikata layiq bilinmişdir.

Penitensiar sistemin inkişafı çərçivəsində məhkumların və təqsirləndirilən şəxslərin saxlanma şəraitinin yaxşılaşdırılması, onların öz ailələrinə yaxın ərazidə cəza çəkmələri və sosial adaptasiyasının asanlaşdırılması məqsədilə ötən il Şəkidə bir neçə müəssisəni birləşdirən yeni inşa olunmuş penitensiar kompleks istifadəyə verilmişdir. Bununla yanaşı, Gəncədə, Lənkəranda, Bakının Zabrat və Umbakı qəsəbələrində də müasir belə infrastrukturlar yaradılır. Bu sahədə tətbiq edilən səmərəli ictimai nəzarət mexanizmi olan İctimai Komitənin üzvləri, habelə beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri penitensiar müəssisələrə 230-dək başçəkmə həyata keçirmiş və bu zaman 200-dən çox məhkuma hüquqi yardım göstərilmişdir. Həmçinin penitensiar müəssisələrdə vərəmlə mübarizədə müsbət təcrübəmizin öyrənilməsinə maraq göstərilərək bu məqsədlə xarici ölkələrin nümayəndələrinin ölkəmizə tanışlıq səfərləri davam etmişdir. Qeyd olunmalıdır ki, BQXK ilə bu sahədə əməkdaşlığın uğurlu nəticəsidir ki, vərəmdən ölüm halları 60 dəfə, ümumilikdə penitensiar müəssisələrdə xəstəlikdən ölüm halları 15 dəfə azalmışdır.

Bu sahədə Azərbaycanın yüksək nailiyyətlər əldə etdiyi nəzərə alınaraq BMT-nin İqtisadi və Sosial Şurasında məşvərətçi statusuna malik olan İslah və Həbsxanalar Beynəlxalq Assosiasiyası tərəfindən ölkəmizin penitensiar sistemində vərəmə nəzarət proqramı 2013-cü ilin Səhiyyə Mükafatına layiq bilinərək təşkilatın ABŞ-da keçirilən İllik Konfransında təqdim edilmişdir.

Ulu Öndərin humanizm siyasəti uğurla davam etdirilmiş, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə Ümummilli Liderin 90 illik yubileyi münasibətilə qəbul edilmiş amnistiya qərarının icrası ilə əlaqədar ədliyyə orqanları və məhkəmələr tərəfindən təxirəsalınmaz tədbirlər görülmüş, ümumilikdə amnistiya aktı 9.900-dən artıq şəxsə tətbiq edilmiş, 2267 məhkum azadlığa buraxılmışdır. Bununla yanaşı, dövlət başçısının 153 məhkum barəsində qəbul etdiyi Əfv sərəncamının icrası dərhal təmin edilmişdir.

2013-cü il həm də Azərbaycan ədliyyəsinin davamlı inkişafına xidmət edən islahatlar nəticəsində müasir ədliyyə və məhkəmə infrastrukturunun yaradılması ilə yadda qalmışdır. Belə ki, ötən il ərzində Avropa İttifaqı ilə birgə həyata keçirilən "Ədliyyə sahəsində islahatlara dəstək" Proqramı çərçivəsində Xaçmaz və İmişli regional ədliyyə şöbələri üçün yeni binalar inşa olunaraq istifadəyə verilmiş, Dünya Bankının dünyada ən uğurlu layihələrindən hesab olunan "Ədliyyə sisteminin müasirləşdirilməsi" layihəsi çərçivəsində isə Sabunçu Məhkəmə Kompleksinin və Quba rayon məhkəməsinin yeni binasının təməli qoyulmuşdur. Həmçinin, İmişli və Qəbələ rayon məhkəmələri üçün yeni binaların inşasına başlanılmışdır.

Müşavirədə vurğulanmışdır ki, ölkəmizdə uğurla həyata keçirilən dövlət gənclər siyasəti çərçivəsində yeni nəsil ədliyyə işçilərindən ibarət kadr korpusu formalaşır, gənc əməkdaşların layiqli vətəndaş və peşəkar dövlət qulluqçusu kimi inkişafına xüsusi önəm verilir, onların qayğıları diqqət mərkəzindədir. Hazırda ədliyyə orqanlarında işçilərin təxminən hər ikisindən biri, o cümlədən qulluğa qəbul edənlərin tam əksəriyyəti gənclərdir.

Ötən ildə beynəlxalq hüquqi əməkdaşlığın genişləndirilməsi diqqətdə saxlanılaraq, Hindistanla hüquqi yardım sahəsində dövlətlərarası müqavilələr, Çin Ədliyyə Nazirliyi ilə əməkdaşlığa dair yeni saziş, habelə iki ölkə arasında məhkumların verilməsi haqqında müqavilə layihəsi üzrə razılaşma protokolu, habelə Ədliyyə Akademiyası və Fransanın Milli Məhkəmə-prokurorluq məktəbi arasında Əməkdaşlıq haqqında Protokol imzalanmışdır.

Həmçinin, beynəlxalq öhdəliklərdən irəli gələn hüquqi yardım, məhkumların cəza çəkmək üçün verilməsi, ekstradisiya məsələlərinin icrası ilə bağlı 12.500-dən çox beynəlxalq sorğu və sənədlərin icrası üzrə tədbirlər görülmüş, cəzalarının qalan hissəsini öz ölkəsində çəkmək üçün 83 məhkum təhvil verilmiş və alınmışdır.

Müşavirədə dövlət başçısının vətəndaş-məmur münasibətlərinin sağlam zəmində qurulması, dövlət məmurları tərəfindən etik davranışa dönmədən riayət olunması və korrupsiyaya qarşı ən qəti mübarizə tədbirlərinin aparılması ilə bağlı verdiyi tapşırıqları vurğulanaraq ədliyyə işçilərinin etik davranış qaydalarının dürüst yerinə yetirilməsi, vətəndaşlara qayğılı münasibət və layiqli xidmət göstərilməsi, antikorrupsiya mədəniyyətinin yüksəldilməsi, qulluqla bir araya sığmayan hərəkətlərin aradan qaldırılması ilə bağlı qarşıda duran vəzifələr diqqətə çatdırılmışdır.

İclasda mövcud nöqsanlar və problemlər müzakirə olunaraq bəzi əməkdaşlar tərəfindən vəzifə borclarına və vətəndaşların qayğılarına laqeyd münasibət bəslənilməsi, əmək və icra intizamının pozulması halları qeyd edilmiş, müşavirənin yekunları üzrə qanun pozuntuları və kobud nöqsanlara yol verdiklərinə görə bir sıra işçilər ciddi intizam məsuliyyətinə cəlb olunmuş, o cümlədən 6 nəfər tutduğu vəzifədən azad olunmuş və ya ədliyyə orqanlarından xaric edilmişdir. Həmçinin, ədliyyə orqanlarının üzərinə düşən vəzifələrin dəqiq yerinə yetirilməsi, işçilərin məsuliyyət hissinin, intizamın və nəzarətin gücləndirilməsi ilə bağlı konkret tapşırıqlar verilmişdir.

Tədbirdə ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı şəffaflığın, insan və vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının səmərəli müdafiəsinin təmin edilməsi, müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqi prosesinin sürətləndirilməsi məqsədi ilə ölkə başçısı tərəfindən imzalanmış "Elektron məhkəmə" informasiya sisteminin yaradılması haqqında 13 fevral 2014-cü il tarixli Sərəncamının icrasının təşkili ayrıca müzakirə olunaraq, bu mühüm sənəddən irəli gələn vəzifələr xüsusi diqqətə çatdırılmışdır.

Qeyd olunmuşdur ki, ölkəmizdə elektron məhkəmə sisteminin yaradılması istiqamətində Dünya Bankı ilə birgə "Ədliyyə sisteminin müasirləşdirilməsi" layihəsi çərçivəsində bir çox işlər görülmüş, məhkəmə sisteminin vahid veb-portalı yaradılmış, infrastrukturun qabaqcıl İKT-lər tətbiq olunmaqla müasirləşdirilməsi üzrə tədbirlər həyata keçirilmiş, məhkəmə işlərinin elektron idarəetmə sistemi pilot layihə qaydasında bəzi məhkəmələrdə tətbiq olunur.

Eyni zamanda, bu sahədə mütərəqqi beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsinə xüsusi diqqət yetirilərək "İKT ili" çərçivəsində elektron məhkəmə sistemi üzrə böyük nailiyyətlər əldə etmiş Sinqapurun təcrübəsi ilə yaxından tanış olunmuş və əməkdaşlığa dair razılığa gəlinmişdir.

İclasda bu sahədə strateji prioritetləri müəyyən edən və mühüm əhəmiyyət kəsb edən Sərəncamın icrası ilə bağlı qarşıda duran vəzifələr müzakirə edilmişdir. Bu mürəkkəb və çoxmərhələli prosesin həyata keçirilməsi məqsədi ilə əhatəli tədbirlər planının hazırlanması, o cümlədən zəruri infrastrukturun formalaşdırılması, istifadə qaydalarının müəyyən edilməsi, müasir İKT-lərin daha geniş tətbiqi və s. məsələlər üzrə konkret tapşırıqlar verilmişdir.

Tədbirdə iştirak edən qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələri çıxış edərək ədliyyə fəaliyyətində şəffaflığın və ictimaiyyətin iştirakının təmin olunmasına görə minnətdarlığını ifadə etmiş, bildirmişlər ki, "Fərdi elektron pəncərə" elektron məlumat sisteminin yaradılması və tezliklə istifadəyə verilməsi vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına böyük təkan verəcəkdir.

Həmçinin, dövlətimizin güclü siyasi iradəsi ilə elektron məhkəmə sisteminin yaradılması təqdir olunmuş, onun ədalət mühakiməsinin səmərəliliyinin artırılmasına, məhkəmələrin fəaliyyətində aşkarlığın təmin olunmasına, vətəndaşların məhkəmələrə çatımlığının daha da asanlaşmasına xidmət edəcəyi vurğulanmışdır.

QHT nümayəndələri Ədliyyə Nazirliyi ilə səmərəli qarşılıqlı fəaliyyəti yüksək qiymətləndirmiş, aparılan islahatların şahidi olduqlarını söyləmiş, bir sıra konkret təkliflər irəli sürmüşlər.

İclasda həmçinin, qarşıda duran digər vəzifələr müzakirə olunaraq ədliyyə orqanları tərəfindən Açıq hökumətin təşviqinə və Korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair milli fəaliyyət planlarının həyata keçirilməsi, o cümlədən elektron xidmətlərin tətbiqi dairəsinin genişləndirilməsi, ədliyyə fəaliyyətində ictimaiyyətin iştirakının gücləndirilməsi, vətəndaşların müraciətlərinə baxılması işinin müasir İKT-lərdən istifadə olunmaqla səmərəliliyinin artırılması, nazirliyin "Qaynar xətti"nin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, antikorrupsiya sahəsində treninqlərin keçirilməsi və s. tədbirlər müəyyən olunmuşdur.

Bununla yanaşı, qanunvericilik fəaliyyətində qabaqcıl beynəlxalq təcrübənin tətbiqi, icra işində nəzarətin gücləndirilməsi, işə qəbul prosedurlarının daha da sadələşdirilməsi, istintaq işinin təkmilləşdirilməsi, əhaliyə göstərilən hüquqi xidmətlərin səviyyəsinin yüksəldilməsi, beynəlxalq əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və digər zəruri göstərişlər verilmişdir.